Dlaczego nie mogę podjąć decyzji? Przyczyną jest FOBO

Co to jest FOBO?

FOBO to strach przed lepszą opcją (ang. fear of better option). Czym się objawia? Nie jesteś w stanie podjąć decyzji tu i teraz, bo obawiasz się, że może pojawić się korzystniejsza okazja.

To zjawisko zostało opisane na początku tego stulecia przez Patricka J. McGinnisa, amerykańskiego przedsiębiorcę, który również ukuł termin FOMO.

💡FOBO jest spokrewnione z innym rodzajem lęku — FOMO. Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj nasz artykuł FOMO - jak sobie z nim radzić?

Dlaczego boisz się podjąć decyzję?

Codziennie musimy podejmować mnóstwo decyzji. Jednak czasem przychodzi obawa, że któraś z nich będzie niewłaściwa. To normalna sytuacja i zdarza się każdemu. Problem zaczyna się wtedy, gdy paraliżuje Cię lęk, że może być inna, lepsza opcja i w efekcie nie możesz się zdecydować.

Co się dzieje, gdy masz za dużo opcji?

Z czego w ogóle wynika problem? Z nadmiaru możliwości! Pewnie starsze pokolenie, pamiętające niedobory w czasach PRL, może tego zupełnie nie rozumieć. Powinniśmy się cieszyć, że mamy wybór i nieskończenie wiele opcji, bo kiedyś w kolejkach stało się całymi dniami, by kupić to, “co rzucili”.

🏡 Jeśli remontowałaś mieszkanie lub budowałaś dom, na pewno stanęłaś przed wyborem płytek łazienkowych lub farby na ścianę. Jak to w ogóle jest możliwe, że jest tak dużo faktur i kształtów kafelków łazienkowych i 2 miliony kolorów farb z mieszalnika!?

Dla jednych to raj i możliwość wyrażenia swojego stylu dzięki tej różnorodności. Dla innych to sytuacja, w której nie mogą się zdecydować, który odcień beżu będzie lepiej współgrał z gresem w korytarzu. Przeglądają katalogi, porównują próbniki, jeżdżą od sklepu do sklepu w celu znalezienia tego idealnego odcienia… A końcu ze zmęczenia, bądź frustracji malują ściany na biało.

Dlaczego nie warto się porównywać?

Drugim czynnikiem wpływającym na narastanie FOBO są media społecznościowe. Oglądając barwne relacje i zdjęcia, które ludzie zamieszczają w internecie, możesz doświadczyć uczucia zazdrości. “Skoro on ciągle podróżuje po świecie, to może ma lepszą pracę, która mu to umożliwia?”

Wtedy zastanawiasz się, czy Twoje życiowe decyzje były trafne. W efekcie zaczynasz nieskończenie długo analizować swoje kolejne kroki, by były jak najlepsze.

🤔 FOBO jest napędzane przez porównywanie, a to z kolei może prowadzić do gdybania. Możemy dojść do momentu, w którym zastanawiamy się, “co by było gdyby”. Nauka nazywa to sądami kontrfaktycznymi.

“Co by było, gdybym wybrała inny kierunek studiów?”

“Jakie byłoby moje życie, gdybym miała innego męża?”

Jak na razie nie mamy takich możliwości, aby dowiedzieć się, jak wyglądałaby alternatywna rzeczywistość. Na dłuższą metę tego typu rozważania nic pozytywnego nie wnoszą do naszego życia. Jedynie sieją niepewność.

Alternatywna rzeczywistość

Według Patricka J. McGinnisa ratunkiem dla osób sfobowanych, martwiących się, że gdzieś tam czeka na nich lepsze życie, może być dłuższy urlop, tzw. urlop sabatyczny.

Jest to kilkumiesięczna, płatna forma wypoczynku dla pracownika, którą stosują niektóre duże zagraniczne korporacje. Zregenerowany i zrelaksowany pracownik staje się bardziej produktywny i kreatywny.

W Polsce nie jest to popularna opcja, ale zawsze, jeśli możemy sobie na to pozwolić, warto skorzystać z bezpłatnego urlopu.

Jaki ma to związek z FOBO? Otóż w wolnym czasie mamy możliwość eksperymentowania, próbowania nowych zajęć, testowania nowych zainteresowań. Możemy poniekąd wykreować swoje życie na nowo, wcielając w życie rozważania o tym, “co by było gdyby”.

A co później? Albo zdajemy sobie sprawę, że nasze życie jest fajne i z przyjemnością do niego wracamy, albo przeprowadzamy rewolucję.

💡 Jakąkolwiek opcję wybierzemy, wyniki badań zespołu McGinnisa dowodzą, że ludzie, którzy biorą urlopy sabatyczne, stają się szczęśliwsi, zdrowsi i bardziej produktywni [1].

Skutki FOBO

Przesadne analizowanie sprawia, że proces podejmowanie rozciąga się w czasie. Odwlekasz podjęcie decyzji tak długo, jak to możliwe. Bez względu na to, czy jest to zakup nowego swetra, spotkanie ze znajomymi, wyjazd wakacyjny czy nowa praca. Czasem zdarza się tak, że wybierzesz jakąś opcję, ale w ostatniej chwili zmieniasz zdanie, bo pojawiła się jakaś alternatywa.

Jakie są konsekwencje FOBO?

• poczucie niepewności i lęku,
• starta czasu i energii,
• trudności w życiu zawodowym,
• pogorszenie relacji z bliskimi.

Jak FOBO przejawia się w realu?

🎬Mniej inwazyjne jest wtedy, gdy nie możesz się zdecydować, co obejrzeć wieczorem. Nowy serial kryminalny, o którym wspominał kolega czy ten film o kryzysie klimatycznym polecany przez sąsiadkę? A może jednak któryś z najpopularniejszych mini seriali na platformie streamingowej?

• Scrollujesz, przeglądasz, tracisz na to pół wieczoru, a ostatecznie kończysz oglądając po raz kolejny “Przyjaciół”.

🥳 Dużo większe konsekwencje niesie FOBO w kontekście relacji w pracy i życiu osobistym. Wyobraź sobie, że znajomi zapraszają Cię na kolację w najbliższą sobotę. Nie jesteś pewna, bo przecież może ktoś jeszcze będzie coś organizował, a może będzie ładna pogoda i wybierzesz się w plener. Trzymasz ich w niepewności do ostatniej chwili.

• Po pewnym czasie ludzie zorientują się, że nie są Twoim pierwszym wyborem, a Wasza relacja zacznie na tym cierpieć.

Jak pokonać FOBO?

Analizowanie dostępnych opcji jest jak najbardziej w porządku. Pozwala na uniknięcie porażki, błędów czy rozczarowania. Jednak prawda jest taka, że w życiu nic nie jest idealne i dążenie do doskonałości może być zgubne.

Nie chodzi o to, by zadowolić się przeciętnością i bylejakością. Trzeba sobie uświadomić, że dobry wybór nie musi być z wszech miar perfekcyjny. Musi być wystarczająco dobry, by osiągnąć zamierzony cel.

Jak zwalczyć FOBO?

1. Ustal priorytety. Pomogą Ci określić, nad którymi tematami możesz się dłużej zastanawiać, bo mogą wpłynąć na najważniejsze sfery Twojego życia.
2. Ogranicz wybór. Jeśli przeraża Cię ilość dostępnych opcji, ustal prosty klucz, według którego będziesz działać w danej chwili, np. zajdę tylko do 3 sklepów i w jednym z nich kupię nowy T-shirt.
3. Limituj analizowanie prostych codziennych wyborów. To pozwoli Ci lepiej działać, gdy staniesz w obliczu poważnych decyzji.
4. Spróbuj ograniczyć podjęcie decyzji do prostych “tak” lub “nie”, zawsze kiedy jest to możliwe.
5. Skup się na teraźniejszości. Unikaj gdybania o przeszłości i przyszłości. Twój wybór jest najlepszym z możliwych na ten moment.
6. Bądź dla siebie wyrozumiała i zaakceptuj, że możesz popełniać błędy, a wszystkie opcje mają plusy i minusy.
7. Określ czas na podejmowanie decyzji, a później z zegarkiem w ręku wybierz jakąś opcję.
8. Pielęgnuj relacje, a nie sociale.

Pokonaj FOBO

Gdy zmagasz się z FOBO, dobrze wiesz, że każdy wybór wydaje się być niewystarczająco dobry. Zawsze pozostaje cień wątpliwości, czy to aby na pewno najlepsza opcja.

Jednak FOBO sprawia, że nie podejmujemy decyzji świadomie. Często są podyktowane presją czasu lub otoczenia, a nie rzeczowymi argumentami “za i przeciw”.

Pierwszym krokiem do zwalczenia FOBO jest uświadomienie sobie problemu. A później wprowadzenie działań, które ograniczą szukanie lepszej opcji. Podobnie, jak w przypadku FOMO, rozwiązaniem może być zmiana sposobu myślenia. Twoje decyzje są wystarczająco dobre!

💡FOBO jest ściśle związane z odkładaniem zadania w czasie. Dowiedz się więcej z naszego artykułu Prokrastynacja — jak z nią walczyć?